Thesaurus is solide hulp bij het labelen van omroepmateriaal
Omroepen voegen beschrijvingen toe aan uitzendingen via hun redactiesystemen. Dit doen ze onder meer om ze later doorzoekbaar te kunnen maken. Samen met de VPRO heeft Beeld & Geluid de afgelopen maanden gekeken naar mogelijkheden om de Gemeenschappelijke Thesaurus voor Audiovisuele Archieven (GTAA) van Beeld & Geluid te gebruiken bij het invoeren van beschrijvingen.
Door het gebruik van de GTAA bij het beschrijven kunnen uitzendingen snel en eenvoudig op een eenduidige manier worden gelabeld met namen, locaties en termen. De grote winst van deze aanpak voor het omroepmateriaal is dat de vindbaarheid ervan sterk verbetert en ook, dat het verwijzen naar andere uitzendingen een stuk makkelijker wordt. Voor de eindgebruikers is dat goed nieuws want de mogelijkheden om direct of via-via bij de gewenste content uit te komen nemen fors toe. VPRO en Beeld & Geluid hebben onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van het gebruik van de thesaurus in het centrale beheersysteem voor de uitlevering van metadata, POMS (Publieke Omroep Media Service). Uit het onderzoek kwam naar voren dat alle ingrediënten aanwezig zijn om de GTAA te koppelen aan redactiesystemen. De komende periode zal in samenspraak met alle belanghebbenden worden gewerkt aan vervolgstappen.
Investering
Het ontwikkelen en onderhouden van een grote, kwalitatief hoogwaardige thesaurus zoals de GTAA is een arbeidsintensief proces. Ook is er specifieke expertise nodig om het beheer en gebruik in goede banen te leiden. Beeld & Geluid investeert hierin, onder meer omdat de thesaurus belangrijk is voor het toegankelijk maken van het archief. Termen in een thesaurus zijn niet zomaar losse termen, maar verbonden aan een uniek nummer, en via dat nummer aan synoniemen, spellingvarianten, homoniemen en andere gerelateerde termen. Dit maakt een thesaurus heel krachtig en erg interessant bij het zoeken én bij het leggen van verbanden tussen multimediale bronnen, ofwel ‘linken’. Hoe termen er voor de eindgebruiker uitzien –bijvoorbeeld als “Voornaam Achternaam” of “Achternaam, Voornaam” – kan flexibel worden aangepast. Beeld & Geluid heeft de GTAA de afgelopen jaren ook beschikbaar gemaakt voor geïnteresseerde gebruikers buiten Beeld & Geluid. Hiervoor is een zogenaamde ‘Application Programming Interface’ (API) ontwikkeld. Dit is een koppelmechanisme dat ontwikkelaars van softwareprogramma’s in staat stelt om via internet de meest recente versie van de GTAA te gebruiken.
VPRO en Beeld & Geluid hebben de afgelopen maanden geëxperimenteerd met het gebruik van het koppelmechanisme. Hierbij was de vraag hoe een koppeling met een redactiesysteem er in de praktijk uit zou moeten zien. Bijvoorbeeld: hoe zou het voor redacteuren zijn om gebruik te maken van de GTAA? Hoe moet het invoerveld dat de GTAA gebruikt precies worden vormgegeven zodat het duidelijk is en prettig werkt? En hoe moeten de termen uit de GTAA worden opgeslagen in een onderliggende database zoals in POMS?
Vlot
Om antwoord op deze vragen te krijgen is een voorbeeld van een invoerscherm gemaakt die gebruik maakt van de GTAA. Dit invoerscherm is met gebruikers getest aan de hand van een lijst van 1000 al eerder ingevoerde termen (persoonsnamen) in POMS waarvan meer dan 90% van de termen voorkomen in de GTAA. Gebruikers vonden dat het invoeren van GTAA termen en het aanmaken van nieuwe termen heel natuurlijk en vlot gaat en niet zorgt voor vertraging bij het beschrijven. Hoewel het bij deze test om het invoeren van enkel persoonsnamen ging is de verwachting dat hetzelfde zal gelden voor andere type termen zoals locaties of onderwerpen. Op basis van feedback van de gebruikers is een definitieve versie van het invoerscherm gemaakt die te zien is op http://gtaa.beeldengeluid.nl/. Met betrekking tot het opslaan van de termen in de achterliggende database is een aantal implementaties bedacht die technisch haalbaar zijn. Welke van de implementaties in de praktijk de beste keuze is, zal Beeld & Geluid met de NPO en andere belanghebbenden de komende maanden gaan onderzoeken. Samen met omroepredacties zal gekeken worden in hoeverre thesaurustermen goed aansluiten bij beoogde doelgroepen en hoe de aansluiting zo nodig kan worden verbeterd.