Je bevindt je hier:

Terug- en vooruitblikken op 30 jaar IDFA

Al voor de 30e keer is Amsterdam in dit jubeljaar de hoofdstad van de documentairefilm. Dit dankzij IDFA - het International Documentary Festival Amsterdam. Met het aanbreken van zijn vierde decennium, en met vertrek van festivalroerganger Ally Derks, blikt het festival dit jaar zowel terug als vooruit. 

Documentairemakers van over de hele wereld reizen af naar Amsterdam - om hun films op het grote doek te zien, en wellicht ook in de hoop op één van de Awards in negen verschillende categorieën, of connecties met financiers te maken in één van de fora. Met de Beeld & Geluid IDFA Award ondersteunt dit jaar voor de derde keer de Nederlandse competitie en onderzoekt samen met het DocLab-programma hoe interactieve documentaires duurzaam kunnen worden bewaard.

Plaats voor een festival 

Het festival begon in 1988 nog klein - er werden toen 2.000 kaartjes verkocht. Inmiddels worden in anderhalve week 319 documentaireverhalen uit de hele wereld vertoond aan meer dan 270.000 enthousiaste bezoekers. Artistiek directeur Ally Derks was vanaf de oprichting in 1988 verantwoordelijk voor het festival. Volgens Derks voorzag IDFA meteen in een grote behoefte "De documentaire bestond natuurlijk al, maar de tijd dat Bert Haanstra met 'Fanfare' 2,5 miljoen bezoekers trok, was allang voorbij. Je had natuurlijk al wel journalistieke reportages op tv, maar die waren kort. De behoefte aan context en duiding was enorm” zegt ze in een interview in de Volkskrant.

Podium voor Nederlandse makers

Historicus Bert Hogenkamp beschrijft in zijn boek De Nederlandse documentairefilm 1965-1990 de impuls die het festival gaf als podium voor Nederlandse documentairefilms. Na magere jaren bood de oprichting van het Stimuleringsfonds Culturele Omroepproducties in 1988, later hernoemd naar het Mediafonds, de omroepen meer financiële ruimte om documentaires te laten maken. Een nieuwe, succesvolle generatie makers zoals John Appel, Heddy Honigmann en Niek Koppen was het resultaat en de voedingsbodem bleef vruchtbaar. 

De Nederlandse competitie omvat dit jaar 15 films. Beeld & Geluid ondersteunt deze prijs voor de derde keer. Dat er een rijke Nederlandse voedingsbodem is, blijkt al uit het feit dat er slechts één filmmaker twee keer in competitie zat. De winnende films werden wereldwijd vertoond en waren allen mogelijk gemaakt door het Mediafonds. Dat fonds bestaat sinds 1 januari 2017 niet meer. Haar rol wordt inmiddels grotendeels overgenomen door het NPO-fonds. 

Rituele dans tussen mens en technologie

Het Mediafonds maakt ook interactieve projecten mogelijk. Die rol neemt het NPO-fonds niet over. Zoals het IDFA in 1988 klein begon, hebben de interactieve vertelvormen zich in de kantlijn ontwikkeld. IDFA's DocLab is inmiddels vaste prik op het programma - een jaarlijkse staalkaart waar digitale pioniers, kunstenaars, denkers en organisaties samenkomen om de ontwikkelingen te bespreken en waar mogelijk op de toekomst te anticiperen. 

Internetkunstpionier Jonathan Harris, een vroege gast van het programma werd uitgenodigd om als eerste niet-filmmaker zijn IDFA top-10 samen te stellen. DocLab onderzoekt dit jaar 'de rituele dans' tussen mens en technologie in de Amsterdamse Brakke Grond, tijdens een expositie, conferentie en live events. 

Nieuwe media stellen aan makers, maar ook aan het archief nieuwe eisen - zoals Jesse de Vos in 2012 schreef. Dat een archief dat lineaire productie archiveert de werkwijze verandert in catalogussysteem of methode van beschrijving ligt voor de hand. De belangrijkste conclusie is echter dat samenwerking cruciaal is om nieuwe mediavormen te bewaren voor de toekomst. Dat houdt in dat in het stadium van productie al rekening gehouden moet worden met duurzaamheid van het werk en dat verschillende instanties die betrokken zijn in de totstandkoming of presentatie samenwerken. Met deze reden organiseren we dit jaar voor de tweede keer een expertsessie om de uitdagingen van het bewaren van werken op het snijvlak tussen documentaire, internetkunst en technologische industrie te onderzoeken.

 Meer info