Je bevindt je hier:

Grenzeloos - Archiefdagen 2018

“Hoe zorgen we voor een grenzeloze toegankelijkheid van archieven en collecties? Welke gevolgen gaan algoritmes hebben voor het beheer en gebruik van archieven? En welke grenzen hebben archivarissen zelf?” Als relatieve nieuwkomer in het archief-veld was ik zeker ook benieuwd naar het antwoord op die laatste vraag uit de introductie van het programma, getuige de dolle boel die avondprogramma’s van congressen in andere sectoren soms kunnen worden. En ik heb ‘t geweten!

“Hoe zorgen we voor een grenzeloze toegankelijkheid van archieven en collecties? Welke gevolgen gaan algoritmes hebben voor het beheer en gebruik van archieven? En welke grenzen hebben archivarissen zelf?” Als relatieve nieuwkomer in het archief-veld was ik zeker ook benieuwd naar het antwoord op die laatste vraag uit de introductie van het programma, getuige de dolle boel die avondprogramma’s van congressen in andere sectoren soms kunnen worden. En ik heb ‘t geweten!

Chantal Keijsper en Hannie Kool-Blokland in gesprek met Arie Slob tijdens de Archiefdagen 2018. Bron: CBG

Maar eerst van start met het congres dat door KVAN/BRAIN wordt georganiseerd “voor iedereen die met archieven en/of in een archiefinstelling werkt”. Als opening was er een interview met Arie Slob, die als minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media ook over het archiefwezen gaat, over het spanningsveld tussen privacy en openbaarheid, en de nieuwe archiefwet waar de minister aan werkt. Daarin wordt de overbrengingstermijn teruggebracht naar 10 jaar waardoor overheidsinformatie beter bewaard en sneller toegankelijk wordt.

Archivering by design

Echt leerzaam en inspirerend was voor mij de keynote die volgde, over archivering by design. Marens Engelhard en Erik Saaman (Nationaal Archief) braken een lans voor het ontwerpen van archiefsystemen die passen bij het werk dat gedaan wordt, in plaats van het opleggen van ‘onze’ systemen aan morrende organisaties. “Archivering by design betekent dat al bij het ontwerpen van de informatiesystemen die het werkproces ondersteunen, rekening wordt gehouden met het duurzaam toegankelijk maken van de informatie uit het werkproces. De kloof die vaak bestaat tussen het werkproces en het archiveringsproces wordt dan overbrugd door de archivering integraal te benaderen” (bron).

Marens Engelhard op de Archiefdagen 2018. Bron: CBG

Kennisnetwerk Informatie en Archief

Wil je meer weten over archivering by design? Kijk dan eens op het KIA Kennisplatform Informatiehuishouding Overheden. En wat een mooi bruggetje! Want het volgende programma-onderdeel ging over kennisprincipes, kennisdelen, en het daarvoor vernieuwde Kennisnetwerk Informatie en Archief (KIA). Dat is een digitale ontmoetingsplaats voor professionals en geïnteresseerden in archief en erfgoed. Met veel enthousiasme laten Diana Teunissen (Nationaal Archief) en Chantal Keijsper (BRAIN) zien welke mogelijkheden de interactieve kennisplatforms bieden en welke uiteenlopende thema’s aan bod komen. Alle aanjagers werden op het podium voorgesteld, zo ook Beeld & Geluid collega Jasper Snoeren die dat voor het Kennisplatform Audiovisueel Erfgoed is.

Netwerk Digitaal Erfgoed

Na een lunch ging het programma door met parallelsessies. Grenzeloos veel onderwerpen, en ik koos eerst voor een sessie over het Netwerk Digitaal Erfgoed dat is opgezet om een stelsel van landelijke voorzieningen en diensten te ontwikkelen voor het verbeteren van de zichtbaarheid, bruikbaarheid en houdbaarheid van digitaal erfgoed. Onder andere door collecties aan elkaar te koppelen wordt een grotere maatschappelijke meerwaarde van digitaal erfgoed gecreëerd en krijgen gebruikers een betere en rijkere ervaring. Een van de manieren om dit te realiseren is via een gedistribueerd netwerk (i.p.v. aggregatie) waarvan Sjors de Valk (NDE) de uitgangspunten presenteerde. Als we zo’n netwerk creëren “kan de digitale collectie gedefinieerd worden als een register met verwijzingen naar het erfgoed zoals beheerd bij de instellingen” (bron).

Dimitra Atsidis (Beeld & Geluid) vertelde vervolgens over de werkgroep die zo’n register opzet waarin erfgoedinstellingen kunnen zien welke organisaties deelnemen aan het gedistribueerde netwerk en welke datasets met erfgoed-informatie zij ter beschikking stellen. Reem Weda (RKD) presenteerde tot slot hoe en waarover gebruikers en aanbieders van terminologiebronnen samen nadenken over welke terminologie-bronnen passen in het gedistribueerde netwerk, wat de kwaliteitseisen (moeten) zijn, en hoe het beheer er uit moet zien. Wil je meer weten over NDE-activiteiten op het gebied van Bruikbaar digitaal erfgoed, kijk dan eens op de website.

 

Bron: Twitter

Linked Open Data

Ed de Heer (Nationaal Archief) leerde zijn publiek over Linked Open Data (LOD), en de 5 opeenvolgende principes van Tim Berners-Lee (lees meer in het blog van Jesse de Vos). De Heer vertelt dat het Nationaal Archief nu 3 van die principes heeft verwezenlijkt en over zo’n twee jaar ook het 4e wil realiseren. Bovendien heeft het Nationaal Archief de ambitie om onder andere samen met Regionaal Historische Centra een ‘LOD community’ op te zetten en een LOD Store te gaan aanbieden. Hoewel dit veelbelovend klinkt, bleek tijdens de sessie dat alle informatie over LOD nog erg als rocket science voelt voor veel archief-professionals. Kennisdeling en praktische hulp bij de eerste stappen richting linked (open) data lijken me dus een belangrijke aandachtspunten voor de komende jaren. Bovendien blijkt dat leveranciers nog grote stappen moeten zetten in het aanpassen van archiefsystemen om ze geschikt te maken voor LOD. Vanuit het NDE wordt hierover wel gesproken met leveranciers.

Jonge Archivaris van het Jaar

De eerste dag werd feestelijk afgesloten met de verkiezing van Jonge Archivaris van het Jaar. De juryprijs werd uitgereikt aan Welmoed Bons van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. Lise Koning van het Noord-Hollands Archief ging er met de publieksprijs vandoor. Alle reden voor een borrel in het stadhuis van Venlo, waar de temperatuur flink werd opgestookt en we onder het genot van een hapje en drankje werden toegesproken door burgemeester Antoin Scholten over de historie van de stad en locatie. Het congresdiner vond plaats in een sfeervolle middeleeuwse kapel waar nog voordat het toetjesbuffet was geopend de voetjes al van de vloer gingen! Passend bij het glas-in-lood werd een heuse verlichte discovloer opgebouwd waarop het archiefvak tot diep in de nacht gevierd werd!

George Parker op Archiefdagen 2018

Ga met URI’s werken!

Ja, en dan die tweede dag… Gelukkig was het goed ontwaken met de winnende filmpjes van Welmoed Bons en Lise Koning, de presentatie van de nieuwe website van KVAN/BRAIN (https://www.kvanbrain.nl/) en een optreden van George Parker die ons het nut en plezier van 'out of the box' denken deed ervaren.

Het inspireren ging verder bij een sessie van Ivo Zandhuis van Stichting AdamNet die op een zeer laagdrempelige manier liet zien wat de meerwaarde van Linked Open Data kan zijn. Zijn boodschap: half is beter dan niets en ga met URI’s werken! Door te vertellen hoe ze zelf de eerste stappen hebben gezet werd duidelijk dat je geen techneut hoeft te zijn of nodig hebt om wel je eigen data te verbeteren, namelijk door waardes in losse invulvelden te vervangen door URI’s (uniform resource identifier). Vervolgens werden verschillende toepassingen gepresenteerd zoals de Verdwenen Stratenkaart, De Verbeelde Stad, en zelfs de resultaten van een projectweek in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam zoals A’dam groeit waarin je het ontstaan van het Amsterdamse stratenplan ziet op een interactieve kaart. Ook inspiratie opdoen? Kijk dan op http://blogadamlink.nl/.

De ideale archivaris

En over jong talent en nieuwe aanwas gesproken, ik sloot mijn eerste Archiefdagen af met een discussie aangezwengeld door Afelonne Doek van het  Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) over onder meer de vraag wat tegenwoordig ‘de ideale archivaris’ maakt. Met het toenemende aanbod van digitale archiefcollecties en nieuwe ontwikkelingen die het mogelijk maken vragen te stellen aan grote hoeveelheden materiaal, moeten we aandacht hebben voor de mogelijk veranderende rol van collectiehoudende instellingen en hun medewerkers. Collectiehoudende instellingen zijn al of worden steeds meer ook onderzoeksinstellingen, en ontwikkelen steeds meer automatische verrijkingstechnieken zoals named entity recognition en beeldherkenning. Als instelling wil je die tools integreren in de collectie-infrastructuur en heb je medewerkers nodig die regie houden, bepalen wat de voorwaarden zijn, het proces bewaken en evalueren. Er ontstaat dus steeds meer behoefte aan data-specialisten met archivalische kennis.

Al met al waren de Archiefdagen 2018 voor mij een leerzame en inspirerende aangelegenheid. Tot volgend jaar!