Makers over de Vloer: stijgende waterlijn en male gaze
Hoe wordt archiefmateriaal een onderdeel van het creatieve proces van een kunstenaar? Archiefmateriaal werkt inspirerend en leidt tot nieuwe kunstwerken en verhalen. Voor makers die daar nog niet zo bekend mee zijn is er Makers over de Vloer.
Hoe wordt archiefmateriaal een onderdeel van het creatieve proces van een kunstenaar? Archiefmateriaal werkt inspirerend en leidt tot nieuwe kunstwerken en verhalen. Voor makers die daar nog niet zo bekend mee zijn is er Makers over de Vloer.
Makers over de Vloer maakt sinds drie jaar deel uit van Dutch Media Week, het evenement in en rond Beeld & Geluid in Hilversum. Een aantal makers toont een week lang live hoe zij archiefonderzoek doen dat uiteindelijk resulteert in nieuw werk. Dit jaar betrokken illustrator Nanna de Jong en kunstenaar Willem de Haan de tijdelijke werkplaats in Beeld & Geluid.
De twee zijn afkomstig uit verschillende kunstdisciplines, maar hebben behalve een vergelijkbaar kapsel ook een even ijzersterke, kunstzinnige observatie op het dagelijkse leven. De opdracht was archiefmateriaal te integreren in hun eigen werk en duidelijk zichtbaar te maken hoe dit hen inspireert tot een uiteindelijk concept.
Fotograaf: Feike Faase
Ondergelopen huizen
Willem verdiepte zich in de huidige, reële angst voor de immer stijgende waterlijn en toenemende overstromingen in Nederland en richtte zich op de Watersnoodramp van 1953. De beelden uit het archief van ondergelopen huizen en interieurs werden referentiemateriaal voor zijn maquettes op schaal.
Fotograaf: Bram van der Giessen
De maquette die enkel het ondergelopen gedeelte van een huis toont, is de basis voor een zwembad dat hij in het echt zou willen maken. Door een recreatief element toe te voegen aan een serieuze, traumatische gebeurtenis, hoopt Willem een confronterend momentum te creëren die blijvend onze uiteenlopende relatie met water aantoont.
Fotograaf: Feike Faase
Stereotyperingen
Nanna raakte door het archiefonderzoek nog meer in de ban van de ‘point of view’ waarmee beelden zijn gemaakt. Ze kwam daarmee tot de diepere essentie in haar eigen werk. Vanuit welk perspectief is het archiefmateriaal gemaakt en welk verhaal vertelt het erfgoed dat te vinden is in Beeld & Geluid?
Veel van onze stereotyperingen en beeldvormingen zijn gecreëerd vanuit het perspectief van de ‘male gaze’. Dit heeft grote invloed gehad op hoe vrouwen als lustobject neergezet werden. Het archief zit daar volgens Nanna vol mee. Deze observatie zette zij om in sprankelende animaties met objecten getekend vanuit een ander perspectief, waarin deze lust-objectificatie terugkomt. Het perspectief van een sleutel tot het sleutelgat, of van een olijf tot een martiniglas. Wie vertelt welk verhaal? We hebben meer blikken nodig dan alleen de ‘male gaze’
Biecht en wens
Tussen Nanna en Willem ontstond, ondanks het verschil in onderzoek en uitkomst, een creatieve uitwisseling. Van vergelijkbare onderzoekstechnieken, overeenkomstig werken met beelden die niet direct betrekking hebben op het huidige onderzoek tot aan het dagelijkse gezamenlijke chocolademelk-uurtje.
De werkplaats was de hele week vrij te bezoeken, de kunstenaars beantwoordden met veel enthousiasme vragen of hoorde persoonlijke herinneringen aan over de Watersnoodramp.
De week werd afgesloten met een presentatie voor genodigden en geïnteresseerden. Nanna en Willem biechtten op aanvankelijk nog nooit met archiefmateriaal te hebben gewerkt en eindigden vol lof én de wens om langer onderzoek te kunnen doen in het archief van Beeld & Geluid.
Makers over de Vloer is een jaarlijks terugkerend programma van Roos Wijnen en Cees Martens tijdens Dutch Media Week. Kan je niet wachten tot volgend jaar en heb je nu al een persoonlijk projectplan rondom creatief hergebruik van archiefmateriaal, schroom dan niet om contact op te nemen: rwijnen@beeldengeluid.nl