Persvrijheid: we voelen 'm meer dan ooit
Start verhaal
Later lezen, mail een reminder
Later lezen
Je emailadres wordt eenmalig gebruikt om de link naar het verhaal te sturen. Je adres wordt niet opgeslagen.
Een klap in het gezicht van de vrije pers en de Nederlandse democratie."
De chauffeur maakt niet alleen een hoop brokken bij het mediahuis, ook zorgt hij – ongewild – voor brede solidariteit met de journalistiek. De aanslag wordt gezien als een directe aanval op de persvrijheid, wat felle reacties oproept van zowel journalisten als politici.
Mark Rutte op een persconferentie Foto: RVD, CC-BY 2.0. Bron: Flickr.
Falend stadsbestuur
Hoewel de ravage in '66 vele malen groter was en journalisten werden bekogeld met stenen, sprak niemand in die tijd van een aanval op de vrije pers.
De politiek niet, collega-journalisten niet en opvallend genoeg De Telegraaf zelf ook niet.
De krant wees in 1966 vooral naar het falende stadsbestuur, dat de openbare orde niet kon handhaven. Het was al het hele jaar onrustig geweest in het centrum van Amsterdam, waar De Telegraaf toen nog gevestigd was. Het falen van de autoriteiten kwam met name toenmalig burgemeester Van Hall op flink wat kritiek te staan.
Still uit Televizier, 14 juni 1966, KRO. Bron: Collectie Beeld & Geluid.
'Oproer in Amsterdam', kopte de krant de volgende dag...
Voorpagina van 'De Telegraaf', 15 juni 1966. Bron: Collectie Beeld & Geluid.
... Terwijl de voorpagina in 2018 er zo uitzag
Voorpagina van 'De Telegraaf', 27 juni 2018. Bron: Collectie Beeld & Geluid
'Foute krant'
Hoewel alle aandacht uitging naar de gezagscrisis, was De Telegraaf geen toevallig doelwit.
De collaboratie van de krant in de Tweede Wereldoorlog lag nog vers in het geheugen. Volgens velen was de succesvolle krant ook ná de oorlog nog ‘fout’. Te sensationeel, te conservatief en te gezagsgetrouw.
Provo verspreidde in maart nog een satirische versie van de krant waarin de conservatieve houding werd bespot. Volgens historica Mariëtte Wolf, auteur van het standaardwerk Het geheim van De Telegraaf, vond een deel van de bevolking dat de krant 'een lesje geleerd moest worden'.
Still uit Televizier, 14 juni 1966, KRO. Bron: Collectie Beeld & Geluid.
Dat lijken sommigen anno 2018 nog steeds te denken
Schrijver Tommy Wieringa deed in een live programma deze uitspraak over de aanslag en zorgde daarmee voor veel ophef.
Het vrije woord in het gedrang
Opiniemakers vonden de opmerking van schrijver Tommy Wieringa een stap te ver gaan, nu het vrije woord zo in het gedrang was. Dat Wieringa ook gebruik maakte van het vrije woord zorgde bij sommigen voor heel wat hoofdbrekens. En ook het lachende publiek, dat voor een groot deel uit bestuurders bestond, kreeg het flink te verduren. Uiteindelijk besloot men maar dat de schrijver de grap wel had mogen maken, maar dat zijn publiek er niet om had mogen lachen.
Reactie van Uri van As op uitspraak Wieringa. Bron: Twitter.
1966
Na de rellen in 1966 moesten burgemeester Van Hall en de hoofdcommissaris van de politie uiteindelijk het veld ruimen. De Telegraaf-redactie herpakte zich en deed uitgebreid verslag van de discussie rondom de falende bewindslieden...
Aankomst burgemeester Van Hall op ministerie van Algemene Zaken te Den Haag, 9 mei 1967. Foto: Ron Kroon / Anefo. Bron: Nationaal Archief
De Telegraaf-tekenaar Wim van Wieringen maakte deze cartoon...
'Gijs àf', Wim van Wieringen, 1966. Bron: collectie Beeld & Geluid.
... waarin burgemeester van Hall er létterlijk uit getrapt wordt.
'Burgemeester, wij kunnen U niet meer zìen!', Wim van Wieringen, 1966. Bron: collectie Beeld & Geluid.
Grappig detail: het bijschrift 'in het geval van plotseling weggaan'. De Telegraaf-tekenaar had de tekening al gemaakt omdat hij aangevoeld had dat Van Hall het veld zou moeten ruimen.
'Burgemeester, wij kunnen U niet meer zìen!', Wim van Wieringen, 1966. Bron: collectie Beeld & Geluid.
Vrije pers, wie kan 't wat schelen
Een gerichte aanval op een krant, die niet is opgevat als een aanval op de vrije pers. Ondanks het feit dat een menigte op klaarlichte dag eigendommen vernielde en journalisten bekogelde. De criminelen die recentelijk De Telegraaf aanvielen, kozen daarentegen een tijdstip waarop de kans op slachtoffers minimaal was. Op 14 juni 1966 vielen er tientallen slachtoffers; onder burgers, politieagenten én journalisten. De Telegraaf kon toen niet rekenen op (openlijke) steun van collega’s of politiek.
