TikTok door de ogen van jongeren - deel 1
Onderzoeker nieuwswijsheid Luuk Ex doet onderzoek naar wat jongeren zien op het social media platform TikTok. In deze blog laat hij zien hoe je honderdduizenden TikTok-video's kan analyseren. Samen met de Universiteit van Amsterdam bekijkt hij gebruikersgegevens om erachter te komen of TikTok schadelijke video’s heeft aanbevolen aan Nederlandse jongeren.
Onderzoeker nieuwswijsheid Luuk Ex doet onderzoek naar wat jongeren zien op het social media platform TikTok. In deze blog laat hij zien hoe je honderdduizenden TikTok-video's kan analyseren. Samen met de Universiteit van Amsterdam bekijkt hij gebruikersgegevens om erachter te komen of TikTok schadelijke video’s heeft aanbevolen aan Nederlandse jongeren.
Image by Alan Warburton / © BBC / Better Images of AI / Quantified Human / CC-BY 4.0
In deel 1 van deze blogserie gebruikt het onderzoeksteam de software van PixPlot om de TikTokgegevens van jongeren te analyseren. Ze komen erachter dat de onderzochte jongeren met name video’s zagen over hoe je er aantrekkelijk uit kan zien en wat je moet doen om af te vallen. En dat is mogelijk zorgelijk voor de gezondheid van jonge mensen.
TikTok is wereldwijd het snelst groeiende social media platform. De app wordt maandelijks door ruim 1 miljard accounts bezocht. Het platform is het meest succesvol in het bereiken van jongeren. Maar wat zien jonge gebruikers eigenlijk?
Lange tijd heeft TikTok het imago van een dansapp gehad. Jonge TikTokkers playbacken en dansen en delen video’s met elkaar. Maar recent waarschuwen critici voor video’s die mogelijke schadelijk zijn en door miljoenen mensen op de app zijn bekeken. Ze wijzen naar misleidende informatie over corona, politieke onderwerpen en schokkende video’s over de oorlog in Oekraïne die ongeschikt zijn voor minderjarige gebruikers.
Populaire video's die onder de radar blijven
Onderzoekers en journalisten bespreken social media platformen vaak door naar de meest populaire video’s te kijken. Aandacht voor influencers, video’s die viraal gaan of wereldwijde TikTok-challenges zijn hier voorbeelden van. Er wordt vanuit gegaan dat de meest bekeken en gedeelde video’s ook het meest impact hebben. Video’s die onder een kleine groep gebruikers heel populair zijn, maar niet voorkomen in de top 100 best bekeken video’s, worden zo over het hoofd gezien. TikTok bekijken vanuit het perspectief van kleine groepen, bijvoorbeeld jonge gebruikers, is daarom belangrijk. Hoe brengen we de wereld van jonge TikTokgebruikers in beeld? Door TikTokkers te vragen om hun gebruikersgegevens met ons te delen.
Schermopname van TikTok-gegevens over video’s op de For You pagina van een van dummy-account. Om meer te leren over wat Nederlandse jongeren zien op TikTok, heeft Beeld & Geluid zes jongeren tussen de 14 en 18 jaar gevraagd om hun gebruikersgegevens met ons te delen. De jongeren hebben op voorwaarde van anonimiteit hun gegevens voor het onderzoek genoteerd. Het aantal gebruikers is te klein om de basis te vormen van generalisaties ten aanzien van alle TikTok gebruikers in Nederland. De inzichten uit dit onderzoek zijn waardevol om te begrijpen wat er mogelijk is als deze data beschikbaar komt. De langere termijn doelstelling is om het onderzoek uit te breiden naar een grotere en gevarieerde groep jonge TikTokkers.
Wat TikTok over ons weet
Bij TikTok kan elke gebruiker met een druk op de knop: ‘download je gegevens’ alle gebruikersgegevens opvragen. Het pakket aan gegevens omvat onder andere informatie over op welke momenten is ingelogd op de app, of video's zijn doorgestuurd of een like is gegeven en welke video’s er op de For You pagina zijn langsgekomen.
De For You pagina is de meest prominente pagina van TikTok. Het is de startpagina bij het openen van app. Op elke For You pagina staat een mix van populaire en minder populaire video’s, in het Nederlands en in andere talen. Video’s over sport, videospellen, dans en katten worden onder elkaar laten zien. Video’s geselecteerd door het aanbevelingsalgoritme. TikTok schrijft dat de For You pagina op maat gemaakt is voor elke gebruiker.
Met de gebruikersgegevens krijgen TikTokkers een volledig overzicht van wat gebruikers zien en doen op het platform. Voor onderzoekers is het een gedetailleerde bron om te reconstrueren wat een gebruiker online heeft meegemaakt.
Met toestemming van de jongeren heeft Beeld & Geluid de gegevens beschikbaar gesteld aan Universiteit van Amsterdam voor deelnemers van de Digital Methods Summer School. Onder leiding van universitair onderzoeker Stijn Peeters keken vijftien deelnemers van de zomerschool een week lang welke inzichten ze uit de gebruiksgeschiedenis van de zes TikTokaccounts konden halen.
De gebruikersgegevens vormen samen een dataset die bestaat uit 277,877 url’s met een datum en tijdstip erboven. Dat ziet er uit als de afbeelding hiernaast. Dit zijn honderdduizenden links naar video’s die een gebruiker op zijn of haar For You pagina zag langskomen. Op basis van deze lijst valt er te niet zeggen wat er wordt verteld of laten zien in de video's. Niet zonder alle video’s een-voor-een te bekijken. Daarom gebruikten de onderzoekers tijdens de zomerschool verschillende softwareprogramma’s die helpen bij het inzichtelijk maken van de grote hoeveelheid informatie.
Sorteren op basis van visuele kenmerken met PixPlot
PixPlot van zes TikTokgebruikers (cirkels toegevoegd door auteur)
Om meer te weten te komen over wat er wordt laten zien in de video’s is PixPlot gebruikt. Een programma waarbij een algoritme foto’s sorteert op basis van visuele kenmerken. Van elke video is een afbeelding gedownload die op TikTok te zien, voordat de video start. PixPlot maakt met deze afbeeldingen een netwerk dat er enigszins uitziet als een sterrenstelsel.
Een cluster van video's met voetbalvelden, geclusterd door PixPlot. (Rode cirkel)
Het programma sorteert afbeeldingen die op elkaar lijken en zet ze dicht bij elkaar als de overeenkomsten groot zijn. In het netwerk kan je inzoomen en zien waar clusters van video's uit bestaan. In het gebied met de rode cirkel is het groen van een sportveld het dominante beeld.
Een cluster van video's met sportwagens, geclusterd door PixPlot. (Witte cirkel)
En in de witte cirkel is een groep video’s vlak bij elkaar gezet waar sportwagens een rol in spelen.
Video’s over uiterlijk en afvallen, geclusterd door PixPlot. (Blauwe cirkels)
Met name het cluster van video’s in de blauwe cirkels trekt de aandacht. Hier zie je veel mensen in bikini's en sportkleding. Na het bekijken van een aantal video’s valt op dat het hier gaat om video’s waarin de mensen in beeld de kijkers advies geven over hoe ze moeten afvallen om een, in hun ogen, mooier lichaam te krijgen.
In onderzoeken naar Instagram en Facebook is gewezen op mogelijk schadelijke effecten van berichten op social media op het zelfbeeld van jongeren. Dit cluster is om die reden nader onderzoek waard.
Wat ook blijkt is de afwezigheid van video’s over de oorlog in Oekraïne. In de afgelopen zes maanden domineerde nieuws uit Oekraïne de kranten en televisie. TikTok is in verband gebracht met de oorlog door de vele beelden die sommigen op het platform zagen langskomen. In de PixPlot van video's van deze zes jongeren komt dit niet naar voren.
Een verklaring hiervoor is niet te geven aan de hand van deze dataset. Is het toeval, en kregen deze jongeren geen video’s over de oorlog aanbevolen door het algoritme?
De gegevens van de jongeren gaan terug tot begin 2022, een periode waarin het nieuws werd gedomineerd door coronamaatregelen en beelden uit de oorlog in Oekraïne. Als onderzoeker nieuwswijsheid heb ik ook een TikTokaccount. Op mijn For You pagina zag ik deze onderwerpen veel terug. Mijn - wellicht naïeve - verwachting was dat dit ook bij de jongeren te zien zouden zijn.
Onder deze groep jongeren bleek vooral uiterlijk en afvallen een belangrijk onderwerp. Cruciale informatie voor gesprekken met jongeren over hun social mediagebruik. Want hoe beter mediaprofessionals weten wat er bij deze groep speelt, hoe beter ze met jongeren in gesprek kunnen blijven over wat ze zien op social media.
Dit project wordt mede mogelijk gemaakt met steun door SIDN fonds.
 |
 |