Je bevindt je hier:

Found footage In Focus

Tekst: Floor de Haas

Waarom worden we geraakt door de blik in iemands ogen? Wanneer verliest een starende blik zijn onschuld? Kunnen blikken doden? Kijken en bekeken worden, dat is de hoofdlijn in de opdrachtfilm WIJ. Een found footage documentaire die documentairemakers Petra Lataster-Czisch en Peter Lataster hebben gemaakt met materiaal uit het archief van Beeld & Geluid. Door al die menselijke blikken te volgen, reist de kijker van WIJ in vogelvlucht door de twintigste eeuw.

Wie WIJ ziet, zal misschien niet als eerste aan een vogelvlucht denken, maar aan een stuiterende off terrain autorit. De film brengt gruwelijke en poetische beelden bij elkaar. Fragmenten van een zonsverduistering, sleetje rijden, een vader en baby in het gras of een uitgaansavond in de jaren 20. Ze staan zomaar naast beelden van rassenmetingen, een joods concentratiekamp, ondervoede afrikaanse vluchtelingen of gewonde Libanese kinderen, die na een bombardement het ziekenhuis ingedragen worden. Het is het kijken en bekijken dat al die uiteenlopende beelden met elkaar verbindt.

In Focus
"Dit jaar zijn de Latasters 'documentairemakers in focus' bij het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid. Een eervolle status, die onder meer een dvd-box met verzameld werk, een retrospectief op het IDFA én een opdrachtfilm met zich meebrengt. (...) 'Het was een snoepwinkel voor ons', zegt Petra Lataster-Czisch over het omvangrijke beeldarchief waar zij en haar man uit mochten putten. Wij is een collage geworden van filmfragmenten die bijna honderd jaar omspannen; van Bosjesmannen en vooroorlogse familiefilmpjes voert het naar recente gebeurtenissen als de dood van de Ceaucescu's in Roemenië en van Khadafi in Libië.

De rode draad bij de selectie van die fragmenten, leggen de makers uit, was de verhouding van de mens tot de camera. Alle stadia in die relatie passeren de revue: van verwondering over een onbekend apparaat, via het bespelen van de camera tot een vorm van medeplichtigheid en zelfs schuld. Peter Lataster: 'In het geval van Khadafi is het een soort openbare terechtstelling, bijna een reality show. De kijker wordt daarmee medeschuldig. Je kunt je afvragen: wil ik dit allemaal wel zien?' (Pauline Kleijer, de Volkskrant 14-11-2012)

Lyrische film

‘We wilden nu eens een echte lyrische film maken’, zegt Petra over WIJ. Benieuwd naar de manier waarop de makers te werk zijn gegaan, vroeg Beeld & Geluid Peter en Petra Lataster om twee favoriete fragmenten uit de film te becommentarieren. Wat fascineert de makers aan die beelden en waarom zijn ze in de film terechtgekomen?

C.J. Teunissen and relatives (1993): Eerste deel van een vierdelige compilatiefilm over de familie Teunissen. Met beelden van de welgestelde Haagse familie en hun vrienden, opgenomen tussen 1922 en 1935. De film is samengesteld door R. v.d. Kleij en E.Bartenuit amateurfilms gemaakt door Jan Teunissen (1898-1975).

“Het Teunissenmateriaal vinden we heel bijzonder omdat een welgestelde familie zichzelf over een periode van meerdere jaren laat portretteren. Het is een curieus mengsel van ijdel vertoon en intieme familiebeelden. We hebben een paar scènes voor WIJ gebruikt omdat het 'zich tonen aan de camera' - een rode lijn in de film - hier zo prachtig tot uiting komt. We kijken er nu naar met een mengeling van verwondering en gène.” 

From Stone Age to Atom Age (1962): Eerste deel van een educatieve film over leefomstandigheden en gebruiken van Papoeastammen in Nederlands Nieuw-Guinea. Een productie van NET (National Educational Television) met medewerking van de Nederlandse overheid en de Nieuw-Guinea Raad. Assistent-regie en -productie: Dr. Jan Pouwer, Nederlands Nieuw-Guinea antropoloog.

“Dit materiaal vinden we zowel mooi als schokkend, omdat in deze film vanuit een superioriteitsdenken naar de Papoea's wordt gekeken. Tegelijkertijd werken de Papoea's vrolijk(?) mee aan de vernietiging van hun leefwereld. We hebben het materiaal in WIJ opgenomen, omdat het goed past in de gedachtegang dat we alleen al door met een camera naar de cultuur van de Papoea's te kijken, een begin maken met hun ondergang als zelfstandige cultuur.”

De Latasters & IDFA

Onder de titel 'Latasters in Focus' toont het IDFA 2012 vier films van Peter Lataster (1955) en Petra Lataster-Czisch (1954), waaronder hun nieuwste documentaire WIJ. Tijdens het IDFA presenteert het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid een dvd-box met een selectie van twaalf films van de Latasters. Waaronder: De bekoring (1991), Verhalen van een rivier (1994), Als we het zouden weten (2007), Niet zonder jou (2010), Jeroen Jeroen (2012) en WIJ (2012).