Radiohoofden en personalities
Je kunt er moeilijk omheen: we vieren 100 jaar radio! Lees zeven dagen mee in een reeks waarin conservator Bas Agterberg ons meeneemt in de zoektocht door de archieven van Beeld & Geluid. Dit is dag vijf: over radiosterren, vergankelijkheid en eeuwige roem.
Je kunt er moeilijk omheen: we vieren 100 jaar radio! Lees zeven dagen mee in een reeks waarin conservator Bas Agterberg ons meeneemt in de zoektocht door de archieven van Beeld & Geluid. Dit is dag vijf: over radiosterren, vergankelijkheid en eeuwige roem.
De 'Wall of Fame' bij Beeld & Geluid
De Dik Voormekaar Show
De radiomaker achter de stem
Een glaswand vol stippen, het zijn portretten van gelauwerde mediamakers op deze Wall of Fame in Beeld & Geluid. Bij entree kijken deze makers op hoogte naar de bezoekers en die bezoekers kijken terug op zoek en herkennen ongetwijfeld een aantal van hen. Waarschijnlijk zijn de radiomakers moeilijker te vinden. Luisteraars hebben vaak geen idee hebben hoe de persoon er uitziet, totdat ze de stem horen van de presentator die ze dagelijks horen. In dit blog een zoektocht langs radiosterren en over vergankelijkheid en eeuwige roem.
De Onvergetelijke luisterlijst
DJ’s nemen je mee in muziek, nieuws of verhaal en kleuren zo de radio. Geen wonder dat de VARA-gids een Top 40 maakte van makers van de afgelopen 100 jaar. De vakjury koos Frits Spits als radiomaker van de eeuw. In de Onvergetelijke luisterlijst was Spits de enige nummer 2, achter de Dik Voormekaar Show. Frits Spits was de enige DJ in de Top 10.
Ies Goudeket (bron: Vas Diaz)
De eerste nieuwslezer
Maar iedere generatie kent zijn radiohelden. Nu was Hanso Idzerda wellicht niet een celebrity onder zijn luisteraars. In de loop van de jaren '20 veranderde dat. De eerste nieuwslezer Ies Goudeket was een publiek figuur, bleek uit onderzoek van Anya Luscombe. Bekend als hij was, nu is het onmogelijk een foto van hem te vinden. De stem van Donald de Marcas zullen velen nog herkennen, Of hij herkend wordt op straat betwijfel ik.
Guus Weitzel in Morgen gaat 't beter (1939) (bron: EYE Filminstituut)
Filmster
Er waren ook radiohelden waarvan het gezicht bekend was, doordat ze bijvoorbeeld optraden in een ander medium. De sterrenstatus van Guus Weitzel bracht hem zelfs in de speelfilm Morgen gaat het beter (1939). Hij speelt zichzelf naast actrice Lily Bouwmeester. Weitzel’s populariteit veranderde na de oorlog. Wat rest is de herinnering in het archief. Niet alleen in programma’s, maar ook in een aantal archiefdozen met persoonlijke documentatie en foto’s. En hij is niet de enige in het archief waarvan materiaal de herinnering levend kan houden.
Radiohoofden
Er zijn natuurlijk ook radiomakers werkzaam voor televisie, of andersom. Al is het voor sommigen een kort uitstapje van het ene naar het andere medium. Tijdens de DWDD jubileum-uitzending voor 100 jaar radio, sprak Edwin Evers via de telefoon. Hij zag zichzelf niet graag op tv. In deze ode aan het medium, herhaalden radiomakers aan tafel vaker het ongemakkelijke gevoel van radio maken op televisie. Weg met visual radio was de teneur. Het voor velen herkenbare gevoel van teleurstelling als je voor het eerst een gezicht ziet van een DJ waar je graag naar luistert. Kunststof presentatrice Jellie Brouwer van Kunststof bekende dat zij dat lang geleden had bij Frits Spits. Een compliment is het niet als van een presentator gezegd wordt dat hij of zij een goed radiohoofd heeft.
Ambassadeur van de radio
Wat is het belang van de radiohoofden en radio personalities? Geeft het inzicht in het vakmanschap, of die ene maker als vernieuwer van de radio? Is het de DJ die de luisteraar bindt aan het toestel? Of vertelt de sterrenstatus iets over de luisteraars, die zich graag verbinden aan één persoon? Natuurlijk is het prettig voor ons verhaal dat we de eerste radio uitzending aan één persoon toeschrijven. Zo kunnen we ons voorstellen hoe hij zich voorbereidde en wellicht stijf van de zenuwen achter de microfoon zat. Die interesse in de maker die zijn best doet ons vast te houden tijdens het luisteren, dat helpt om 100 jaar radio tastbaar te maken. Dat is zichtbaar in de uitzending van DWDD, waar de radiomakers op vrolijke manier door de geschiedenis lopen.
De beste stemlijst
Nu zijn er allerlei lijstjes gemaakt voor honderd jaar radio. Maar die verkiezing is niet compleet zonder de beste radiostem. Luister eens naar de volgende personen uit de Onvergetelijke luisterlijst. Zij leverden jarenlang een grote bijdrage aan de Nederlandse radio. Maak zelf een beeld van het gezicht bij deze stemmen.
Beluister de Beste stemlijst
Dit was dag vijf van 100 jaar radio in één week. Verder lezen? Op naar dag zes: De radio als evenement
