Hoe (digitale) games voorgoed verdwijnen
Start verhaal
Later lezen, mail een reminder
Later lezen
Je emailadres wordt eenmalig gebruikt om de link naar het verhaal te sturen. Je adres wordt niet opgeslagen.
Alleen digitaal te verkrijgen
Hoe verdwijnen games?
Dagelijks worden er in digitale winkels tientallen games uitgebracht. Steam, de PlayStation Store en de Nintendo eShop zijn de populairste digitale gamewinkels. Voor makers is een digitale release vaak goedkoop omdat ze hun game niet op een fysieke drager hoeven te produceren. Maar als een winkel besluit om een game niet langer te ondersteunen kan dit spel zomaar voor altijd verdwijnen.
Afbeelding: PlayStation 5 - Digital Edition, 2020. Bron: Techinn.com.
Potpourriii [2008]
Abstraction Games - Nintendo Wii
'Potpourrii' was een spel van Abstraction games. Dit spel was speciaal voor de Wii ontwikkeld. Je ziet spelers ingrediënten in een grote potpouri-pan schieten met een kanon, aangestuurd door kabouters. Als drie dezelfde ingrediënten met elkaar verbonden worden verdwijnen deze uit de pan en krijg je punten. Hoewel dat het lijkt op spellen als 'Snood' en 'Breakout' had het een eigen stijl door het ronde speelveld. Het spel werd uitgebracht als WiiWare software, dat samen met het Wii-winkelkanaal op 30 januari 2019 offline werd gehaald. Het spel is nooit uitgebracht voor andere platformen en is dus verdwenen.
Afbeelding: Potpourrii, Abstraction Games, 10-10-2008. Bron: NintendoLife.com.
Gameplay van Potpourrii
Bekijk hier de gameplay van Potpourrii
De speler krijgt willekeurige ingrediënten om in een grote potpouri-pan te schieten. Als je dezelfde ingrediënten met elkaar verbindt scoor je punten.
Video: Potpourrii Gameplay. 31-01-2005. Bron: YouTube-kanaal John GodGames.
Flatout Stuntman [2013]
Team6 - Mobile (Android)
Team6 is een studio uit Assen die zich richt op racespellen. Het bedrijf heeft talloze games uitgebracht voor vrijwel elk apparaat sinds 2001. 'Flatout Stuntman'' was een mobiele game voor Android-apparaten. Het doel is om je auto zo hard mogelijk te crashen en de stuntman of vrouw daarmee zo ver mogelijk te lanceren om een hoge score te behalen. De game werd middelmatig beoordeeld, vooral door de grote hoeveelheid in-game aankopen. Inmiddels is de game verwijderd uit de Google Play Store. Vermoedelijk omdat het spel niet langer ondersteund wordt door moderne smartphones.
Afbeelding: Flatout Stuntman Render. 02-04-2013. Bron: Control Magazine.
Gameplay Flatout Stuntman
Bekijk hier de gameplay van Flatout Stuntman
Eerst kies je een auto, dan je stuntman. Na een korte uitleg van de knoppen start de tutorial, waarna je kan beginnen met je meest gruwelijke stunt.
Video: Gameplay Flatout Stuntman, 19-09-2016. Bron: YouTube-kanaal Drazzlock Games.
Ridiculous Fishing [2015]
Vlambeer - Mobile (iOS, Android)
Misschien wel de meest succesvolle game van de Nederlandse studio Vlambeer. In 'Ridiculous Fishing' ben je een visser die vissen vangt op een groot meer. De twist is dat je de vissen niet vangt in een netje, maar zodra ze boven water komen beschiet je ze met geweren en pistolen. De game maakte gebruik van de bewegingssensoren en het aanraakscherm van je mobiele telefoon. Het spel verdween uit de Google Play Store omdat die geen 64-bit modes ondersteunde op nieuwe telefoons. opgenomen en bewaard in ons games-archief als onderdeel van de Nederlandse Games-Canon.
Afbeelding: Screenshot Ridiculous Fishing, 26-08-2021. Bron: Collectie Beeld & Geluid.
Toki Tori [2008]
Two Tribes B.V. - Nintendo Wii
Oorspronkelijk werd 'Toki Tori' uitgebracht voor de Game Boy Color in 2001. De game kreeg een complete make-over voor de lancering van de WiiWare digitale winkel op de Nintendo Wii in 2008. In dit puzzelspel bestuur je een kuikentje door verschillende verticale levels en kan je niet aanvallen. Het spel werd heel goed ontvangen op de Wii en ook later opnieuw uitgebracht op de Nintendo 3DS en . Het originele Wii-spel is echter niet meer te krijgen op de Nintendo Wii na het sluiten van het Wii winkelkanaal in 2019.
Afbeelding: Toki Tori WiiWare Cover, 20-05-2008. Bron: NintendoLife.
Toki Tori (Wii) Gameplay
Bekijk hier de gameplay van Toki Tori
In Toki Tori speel je als een klein kuikentje dat niet kan springen of vliegen. Het doel is om alle eieren in een level te vinden en de uitgang te bereiken. Dat doe je door snel te bewegen, bruggen te bouwen en vijanden te vermijden. De gameplay die je hier ziet is van de WiiWare versie uit 2008.
Video: Toki Tori WiiWare Gameplay, 03-05-2010. Bron: YouTube-kanaal NintenDaan.
Da's pech, licentie weg!
Veel games worden gemaakt in samenwerking met grote merknamen. In dat geval is gebruik gemaakt van een tijdelijke licentie om personages, locaties of muziek te gebruiken. Het nadeel is dat zodra deze licentie verloopt, de game niet meer verkocht mag worden. Er zou dan Immers geld verdiend worden aan rechten zonder dat daarover een afspraak is gemaakt. Games van mega-franchises zoals Marvel, Transformers en Star Wars krijgen vaak geen heruitgave en worden verwijderd van digitale winkels. Een goed voorbeeld is de game van 'Deadpool'. Inmiddels niet meer te verkrijgen is in de digitale winkel. De fysieke uitgave is in prijs gestegen van 40 naar 75 euro.
Afbeelding: Cover van Deadpool The Game, 25-06-2013. Bron: High Moon Studios.
Tiny Toon Adventures: Dizzy's Candy Quest [2001]
Lost Boys Entertainment - Game Boy Color
Een ander voorbeeld is 'Tiny Toon Adventures: Dizzy's Candy Quest'. ontwikkelt door Lost Boys entertainment. Dit puzzelspel voor de Game Boy Color maakte gebruik van de Warner Bros. figuren uit de serie Tiny Toons. Doordat de licentie verliep, kreeg deze game nooit een digitale heruitgave. Lost Boys Entertainment groeide uiteindelijk uit tot de grootste Nederlandse game studio Guerrilla Games. Funfact: de regisseur van dit spel, Mathijs de Jong, is de regisseur van hun grootste game tot nu toe: Horizon: Forbidden West.
Afbeelding: Tiny Toon Adventures: Dizzy's Candy Quest Box-art, 10-2001. Bron: MobyGames.
Tiny Toon Adventures: Dizzy's Candy Quest Gameplay
Bekijk hier de gameplay van Tiny Toon Adventures: Dizzy's Candy Quest
Dizzy moet binnen de tijd alle snoepjes in het level verzamelen en voeren aan de robot zodat hij naar het volgende level kan gaan.
Video: Gameplay Dizzy's Candy Quest, 17-11-2021. Bron: YouTube-Kanaal Reddy_2434.
Monster Jam: Crush It! [2016]
Team6 - PlayStation 4, Xbox One, Nintendo Switch
Niet alleen film- en televisierechten kunnen verlopen, maar ook de licenties voor het gebruik van auto's. 'Monster Jam Crush It!' werd offline gehaald tussen december 2018 en januari 2019. De licentie voor Monster Jam-games en auto's werd overgedragen aan een andere gamestudio. Daarom kon deze game niet langer verkocht kon worden in de digitale winkels. Monster Jam Crush It! heeft wel een fysieke uitgave gekregen. Omdat de game digitaal niet meer is te verkrijgen, wordt deze steeds zeldzamer. Het spel kostte oorspronkelijk ongeveer 30 euro, maar de prijs is langzaam aan het stijgen. Iemand op Bol.com hoopt er maar liefst 198 euro voor te krijgen.
Afbeelding: Cover Monster Jam Crush It! 25-10-2016. Bron: Team6.
Monster Jam Crush It! Gameplay
Bekijk hier de gameplay van Monster Jam Crush It!
Met een monstertruck volg je het parcours in de arena om de tegenstander te verslaan in verschillende missies. Als je wint krijg je meer geld om nieuwe monstertrucks vrij te spelen.
Video: Gameplay Monster Jam Crush It! Xbox One, 21-04-2019. Bron: YouTube-Kanaal R3m0t3 j03.
Welke van deze games zou je het liefste nog willen spelen?
De stekker er uit trekken
Wat als de servers offline gaan?
De laatste groep spellen die dreigen te verdwijnen zijn games die gebruik maken van online diensten of uitsluitend bestaan uit online multiplayer-modes. Naarmate een game ouder wordt, neemt vaak de hoeveelheid deelnemers aan online spellen af. Er komen nieuwe games uit, vrienden spelen dit spel niet meer of een game kan niet de aandacht trekken van nieuwe spelers. Ontwikkelaars zijn dan geneigd om de servers voor deze games offline te zetten. Voor de meeste games worden onderdelen dan onspeelbaar. Als een spel geen andere offline mode heeft, zoals een blijft de speler achter met een spel waar je helemaal niets meer mee kan doen.
Afbeelding: Geen internetverbinding, 26-09-2018. Bron: How2Shout.com.
Killzone: Shadow Fall [2013] (en andere online games van Guerrilla Games)
Guerrilla Games - PlayStation 4
Guerrilla Games liet met 'Killzone: Shadow Fall' zien wat de PlayStation 4 allemaal kon doen als lanceer titel voor de console. Deze shooter heeft naast een verhaalmode ook een online multiplayer-mode. Maar zelfs de grootste gamestudio van Nederland ontkomt niet aan het sluiten van servers. Op vrijdag 22 juli 2022 maakte de studio bekend dat de servers voor Killzone: Shadow Fall,drie weken later zouden sluiten, op vrijdag 12 augustus 2022. Sindsdien zijn de online onderdelen niet meer te spelen, Het enige wat er nog bestaat beeldmateriaal van deze online modes.
Afbeelding: Key-art Killzone: Shadow Fall, 15-11-2013. Bron: Guerrilla Games.
Killzone: Shadow Fall Gameplay
Bekijk hier de gameplay van Killzone: Shadow Fall
In dit schietspel (First-Person Shooter) schiet je op andere spelers. Het team dat aan het einde van het spel de meeste tegenstanders heeft afgeschoten wint. Killzone: Shadow Fall onderscheidt zich door de futuristische locaties en unieke wapens.
Video: Gameplay Killzone: Shadow Fall Multiplayer, 11-01-2022. Bron: YouTube-kanaal Helghast.
Het belang van digitale preservering
1. "Deze winkel gaat zo sluiten"
Het sluiten van winkels is in de echte wereld al onhandig, maar gelukkig kan je je favoriete broodbeleg ook wel ergens anders kopen. Bij het sluiten van een digitale winkel gaan echter vaak talloze games verloren. Dit is niet alleen een probleem voor de gebruikers, maar zeker ook voor archieven omdat bewaren van een fysieke kopie niet altijd mogelijk is.
Afbeelding: Gesloten GAME-winkel in Engeland, 27-03-2012. Bron: The Daily Post - North Wales Live.
Het belang van digitale preservering
2. Één spel, vier systemen.
Niet alleen is de hoeveelheid digitale spellen een uitdaging, maar ook hoe spellen worden aangepast aan hun platform. Toki Tori is voor meerdere systemen uitgebracht, maar zijn deze versies wel hetzelfde als de Wii-versie? Bekijk hierboven maar eens alle vier de versies naast elkaar.
Afbeelding: Toki Tori 3DS key-art, 05-11-2015. Bron: Nintendo eShop.
Video: Compilatie van Toki Tori versies. Bron: YouTube-kanaal NintenDaan
Het belang van digitale preservering
3. Toegankelijkheid
Er is een enorm voordeel aan digitaal archiveren; weinig opslagruimte en makkelijk toegankelijk. Maar zo lang games gebonden zijn aan platformen die onverwacht kunnen stoppen, is het niet de ideale manier om de games-geschiedenis te bewaren voor de toekomst. In maart 2023 sluit de eShop van de Nintendo Wii U en 3DS. Ook dan gaan talloze games verloren die geen heruitgave of fysieke release hebben gehad. Zeker spellen die de unieke hardware benutten, zoals het 3D-effect op de 3DS. Dat kan niet nagebootst worden op een computer.
Afbeelding: de eShop op de WiiU Gamepad, 16-02-2022. Bron: NintendoLife.
Het belang van digitale preservering
4. Niet alles valt te redden: speelbaarheid
Zelfs met het archiveren van games is het soms onmogelijk om álle onderdelen van een spel te bewaren. Als studio's of uitgevers de servers sluiten, worden alle online aspecten onspeelbaar. We moeten dan zo snel mogelijk opnames maken van de online gameplay. Deze beelden zijn heel waardevol, maar niet hetzelfde als deelnemen aan een online game met andere spelers. Dit jaar sloten de servers van verschillende Guerrilla Games titels, maar in de toekomst gaan ongetwijfeld meer online games hun servers sluiten. Deze games worden dan ook met voorrang door Beeld & Geluid gearchiveerd.
Afbeelding: Logo Guerrilla Games, 2003. Bron: Guerrilla Games.
Beeld & Geluid en het archiveren van games
Ons doel: Het preserveren van Nederlandse gamegeschiedenis
In Beeld & Geluid wordt druk gewerkt aan het bewaren van games met toestemming van makers, studios en uitgevers. Op deze manier is het archief niet afhankelijk van digitale winkels, licenties of de houdbaarheid van spelcomputers. Zo kunnen deze Nederlandse games in de toekomst gebruikt worden voor onderzoek, kennisdeling en het laten herleven van deze spelwerelden!
Afbeelding: Deel van de Gamescollectie Beeld & Geluid, 2022. Bron: Collectie Beeld & Geluid.
